Oferta kremów do codziennej pielęgnacji skóry z filtrami przeciwsłonecznymi na rynku jest bardzo zróżnicowana, możliwości mamy tak wiele, że niekiedy ciężko jest nam wybrać odpowiedni produkt. Stojąc przy półce sklepowej polegamy głównie na opisie produktu i deklaracjach producenta, kupując przez internet mamy więcej czasu i staramy się zweryfikować skład produktu. Wydawałoby się, że w dobie łatwego dostępu do wiedzy analiza INCI kosmetyków to proste zadanie. Jednak w przypadku kremów z SPF skład produktu na pierwszy rzut oka wygląda na bardzo skomplikowany a wokół niektórych substancji powstało wiele mitów i ciągle pojawiają się nowe wątpliwości dotyczące bezpieczeństwa ich stosowania.
Zasadniczymi składniki preparatów fotoprotekcyjnych są filtry przeciwsłoneczne. Substancje promieniochronne są wykorzystywane w kosmetykach w celu ochrony przed negatywnym skutkiem promieniowania ultrafioletowego, głównym ich zadaniem jest zabezpieczenie przed poparzeniami ale również opóźniają procesy fotostarzenia, powstawanie zmarszczek i przebarwień.
Filtry UV stosowane w kosmetyce powinny przejść odpowiednie testy toksykologiczne, charakteryzować się oprócz odpowiedniej zdolności do zabezpieczaniem przed promieniowaniem słonecznymi, wysoką efektywnością przy zastosowaniu niskiego stężenia, stabilnością chemiczną, brakiem dermotoksyczności, minimalnym wnikaniem w naskórek, odpornością na pot czy ścieranie. Kosmetyki pielęgnacyjne spełniają nie tylko funkcje ochronne czy nawilżające ale są chwilą przyjemności dlatego też ich aplikacja powinna być łatwa a wygląd i zapach zachęcający do użycia. Pożądaną cechą filtrów jest również ich bezwonność, bezbarwność i brak właściwości pogarszających rozprowadzalność produktu. Te ostre wymagania spełnia stosunkowo niewiele związków.
Listę substancji promieniochronnych dozwolonych do stosowania w kosmetykach możemy znaleźć w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (We) Nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznychw aneksie VI. Wymieniona tam 28 substancji, które uznano za możliwe do stosowania w preparatach przeciwsłonecznych oraz określono ich maksymalne możliwe stężenie w preparacie gotowym do użycia.
W kosmetykach stosowane są dwa rodzaje filtrów, różniące się mechanizmem działania:
Filtry fizyczne głównie odbijają promieniowanie ultrafioletowe od powierzchni skóry, natomiast filtry chemiczne wykazują zdolność absorbowania energii światła słonecznego zmieniając ją w energie cieplną. Te pierwsze budzą dużo mniej kontrowersji, natomiast filtry chemiczne ciągle poddawane są ocenie. Negatywne informacje jakie docierają do nas na temat tych substancji promieniochronnych to przede wszystkim obawy dotyczące ich potencjalnego działania uczulającego, fotostabilności, możliwość ich przenikania w głąb skóry, czy działanie estrogenowe. Wiarygodność wiele z tych badań, które rzekomo miały potwierdzić takie działanie filtrów zostało podważonych.
Filtry chemiczne klasyfikujemy w zależności od długości fali pochłanianego promieniowania UV:
Filtrów chemicznych chroniących przed promieniami UVB jest dużo. Problem stanowi stosunkowo niewielki wybór substancji promieniochronnych mających szeroki zakres ochrony, czyli takich które zabezpieczają skórę przed promieniami nie tylko UVB ale także UVA-1 (fale długie o zakresie 340–400 nm; są one najgroźniejsze dla skóry) i UVA-2 (fale o zakresie 320–340 nm).
Do jednych z najczęściej używanych filtrów chemicznych umożlwiających ochronę przed promieniowaniem UVB należą:
Substancjami zabezpieczającymi przed promieniowaniem UVA są:
Oprócz nich na rynku surowców kosmetycznych pojawiają się chemiczne filtry nowej generacji, wśród nich możemy odnaleźć te które chronią zarówno przed promieniowaniem UVB i UVA:
a także
Te nowe typy filtrów chemicznych charakteryzują się wysoką fotostabilnością. Dodatkowo użyte wspólnie z innymi filtrami podwyższają ich stabilność oraz skuteczność. Ze względu na fakt, że produkty kosmetyczne zapewniające ochronę przeciwsłoneczną w swoim składzie nie powinny zawierać tylko filtrów pochłaniających promieniowanie UVB. W nowoczesnych preparatach kosmetycznych służących do ochrony przeciwsłonecznej stosuje się kilka filtrów jednocześnie. Na rynku możemy spotkać produkty, w których zastosowano różne konfiguracje substancji promieniochronnych:
Najczęściej w recepturze kosmetyku stosuje się kombinację filtrów chemicznych oraz fizycznych (mineralnych). Niesie to wiele korzyści, m.in. zmniejsza stężenie każdego filtru w preparacie kosmetycznym oraz daje lepszą ochronę przeciwsłoneczną. Pozwala to również osiągnąć zgodność z zaleceniami Komisji Europejskiej, która wymaga, aby produkt przeciwsłoneczny zapewniał ochronę przeciw różnym typom promieni UV, a stosunek wskaźnika ochrony przeciw promieniom UVB do wskaźnika ochrony skóry przeciw promieniom UVA powinien wynosić mniej niż 3. Taki wybór układu filtrów sprawia, że sam krem nie pozostawia białej warstwy i jest przyjemniejszy w aplikacji niż krem o takim samym współczynniku ochrony SPF ale zawierający wyłącznie filtry fizyczne.
W ostatnim czasie zwiększa się zainteresowanie produktami naturalnymi dlatego pojawiają się wzmianki o substancjach pochodzenia roślinnego, które posiadają zdolność pochłaniania promieniowania UV, wśród nich możemy wyróżnić masło shea i masło kakaowe. Niestety zwykle mają one niewielkie właściwości fotoprotekcyjne. Z tego względu nie mogą stanowić podstawy preparatów o wysokim współczynniku ochrony przeciwsłonecznej i powinny być stosowane łącznie z filtrami mineralnymi lub chemicznymi.
